16-4-2007
16-4-2007
Gevluchte christenen uit Irak vinden massaal onderdak in Syrië en Jordanië. Terwijl Damascus in zijn voegen kraakt, is er in Jordanië nog plaats te over. En wat belangrijker is: er is hoogwaardig christelijk onderwijs.
Klokslag acht uur stellen de jongens en meisjes van het Heilig Landcollege zich in rijen op. Terwijl een van de kinderen een Jordaanse vlag opheft, roepen alle kinderen, zowel christelijke als islamitische, de ene God en Vader van allen aan. “Heer zegen ons, ons land en onze school. Verlicht onze geest en schenk ons vrede.” Dan klinkt het volkslied “Lang leve de Koning”.
In de school hangen foto’s van koning Abdullah naast het kruisbeeld. In een van de zijgangen staat groot ‘1948’ op de muur geschreven. Een herinnering aan het ontstaan van Jordanië als monarchie. Maar ook het jaar van de stichting van deze school door de franciscanen die in het Heilig Land de heilige plaatsen beheren.
Veel christelijke gemeenschappen in het Midden-Oosten lopen gevaar langzaam maar zeker uit te sterven. In Jordanië ligt dat anders. Daar neemt de vitaliteit en sociale intergratie van christelijke scholen veel interreligieuze spanningen weg.
Geen peulenschil
In Karak, 130 kilometer ten zuiden van Amman, ligt in een woestijnlandschap de kleine school die don Alessandro van het latijnse patriarchaat in Jeruzalem hier in 1876 stichtte. Eerder waren de paters al begonnen met het verkondigen van het Evangelie aan de Bedoeïenen in het Jordaanse territorium. Ruïnen van kerken uit de vierde en vijfde eeuw en de kathedraal in de voormalige hoofdstad Petra bewijzen dat het christendom al vroeg ingang vond in Jordanië.
De Ottomaanse gouverneur was indertijd helemaal niet geporteerd van het plan van don Alessandro. De islamitische Bedoeïenen wisten echter dat ze van de bescheiden en vrome paters uit Jeruzalem veel te verwachten hadden. Die zouden hen leren lezen en schrijven. Een wereld van verschil met de ambtenaren van de Ottomaanse overheid die zich alleen schenen te bekommeren om steekpenningen.
Het was geen peulenschil scholen op te zetten in deze nog vrijwel onontsloten wereld die ingericht was volgens de stammencultuur. Maar het besef dat onderwijs voor christenen en moslims, stammen uit het Zuiden en het Noorden, het geëigende middel was om het evangelisch getuigenis in deze dorre bodem wortel te laten schieten, overwon alle twijfel. Tenslotte had het hier vele eeuwen ontbroken aan enige vorm van pastoraat. En zo zijn tot op de dag van vandaag de parochiescholen in Karak, Salt, Hoson, Ajlun, Ader en Anjara in hetzelfde gebouw ondergebracht als de kerk. De eindverantwoordelijkheid ligt bij de betreffende pastoor.
Top tien
Toen het hasjemitisch koninkrijk Jordanië ontstond in 1948 was het netwerk van scholen van het latijnse patriarchaat het enige ‘autochtone’ onderwijssysteem. Ook in hoofdstad Amman ontstonden grote colleges van katholieke congregaties. Heel dat christelijke onderwijsaanbod oefende en oefent nog altijd aantrekkingskracht uit vanwege de hoogstaande kwaliteit. In de top tien van beste leerlingen die het ministerie van Onderwijs elk jaar opstelt, komen steevast ook leerlingen van christelijke scholen voor.
In een reportage van het tijdschrift ***30Tage*** schetst pater Abuna Bashir van de katholieke school in Ader met welke gevoeligheden christelijke scholen in dit overwegend islamitische land rekening moeten houden. Onenigheid met de moslims kan men in zijn ogen het beste vermijden door “discussies over de geloofsleer of religieuze thema’s uit de weg te gaan. De moslims sturen hun kinderen graag naar onze school. Ze weten dat hier geen alledaagse sfeer heerst, hun kinderen goed opgevoed worden en niemand iets wordt opgedrongen.”
Statistieken tonen aan dat in het jaar 2005/2006 de helft van alle ruim 23.000 leerlingen op katholieke scholen uit islamitische families komt. De gevolgde onderwijsmethode borduurt voort op het gezonde christelijke verstand dat voortkomt uit decennialange ervaring. Zieltjeswinnerij wordt vermeden en het geloofsonderricht voor islamitische en christelijke kinderen vindt gescheiden plaats. Dit alles in de hoop dat de aangeleerde tolerantie ook buiten de schoolklas zijn uitwerking heeft. ‘Vrienden in de school, vrienden in de samenleving’ is het motto, aldus pater Abuna.
Een mooi voorbeeld is de school van Wassieh. Deze jongste school van het Latijnse patriarchaat ontstond in het Heilig Jaar 2000 in de woestijn. Een niet ongebruikelijk tafereel is het schoolkoor dat voor de kerstviering oefent. Scènes, verzen en kerstliederen worden in het Arabisch, Engels en Italiaans gezongen. Van de dertig zangertjes is de helft moslim. Op dit soort scholen hebben de voormalige minister-president en veel andere ministers onderwijs gevolgd. Ook de prinsessen Alia, Aisha en Zayn, dochters van koning Hoessein, zaten op christelijke scholen.
Kruiken olijfolie
De openlijke steun van de koninklijke familie garandeert de scholen een rustig voortbestaan. Een sterk staaltje was het ingrijpen van de koning toen de militante Moslimbroederschap in de jaren 1989/1990 het ministerie van Onderwijs kort in handen kreeg. De koning nam maatregelen om islamisering van het onderwijs tegen te gaan. Toen uitgerekend op 25 december proefwerken gemaakt moesten worden, riep koning Abdullah Kerstmis en Nieuwjaar uit tot wettelijke feestdagen.
Na het vredesakkoord met Israël in 1994 en na 11 september 2001 greep de koning opnieuw in. Alle teksten en korancitaten die een aanzet tot fundamentalisme konden geven, verdwenen uit de schoolboeken.
Toch staat het voortbestaan van het christelijk onderwijs onder druk. Pater Hanna Kildani, verantwoordelijk voor de scholen van het Latijnse patriarchaat, kampt steeds vaker met financiële problemen. De crisissituatie in het Midden-Oosten heeft ook economische gevolgen voor Jordanië. De christelijke middenklasse, die haar kinderen naar deze scholen stuurt, heeft te maken met daling van het inkomen. Ouders doen steeds vaker een beroep op scholen slechts een deel van het schoolgeld te hoeven betalen. Of ze betalen in natura met kruiken olijfolie.
Ook de edelmoedige financiële ondersteuning van de Ridders van het Heilig Graf kan het tekort niet meer opvangen. Maar de patriarch van Jeruzalem. Mgr. Michel Sabbah, wil van geen wijken weten. De vorming van de christelijke kinderen moet doorgaan, zodat de christenen hier tenminste niet wegtrekken.
Jordanië telt in totaal 92 christelijke scholen: 44 katholieke scholen, 24 scholen van het latijnse patriarchaat Jeruzalem, 10 van het melkitische patriarchaat, een van de katholieke Armeniërs, 8 worden door latijnse congregaties geleid en 5 door de in Jordanië ontstane congregatie van de Zusters van de Rozenkrans. De oudste school in Jordanië werd in 1869 door een priester van het latijnse patriarchaat opgericht in een verlaten huis in Salt. De jongste is de in het verlaten zuiden gestichte school van Wassieh. Van de 23.670 leerlingen die in 2005/2006 katholieke scholen bezochten waren er 12.502 christen en 11.168 moslim. Negentig procent van de leerlingen op katholieke scholen haalt het toelatingsexamen voor de universiteit.
Een groot deel van de priesterroepingen in het Heilig Land ontstaat op Jordaanse scholen. 38 van de 51 studenten aan het kleinseminarie van het patriarchaat in Jeruzalem zijn afkomstig uit Jordanië. Van hen gingen er 28 naar katholieke scholen.
De chaos in Irak en het conflict tussen Israël en de Palestijnen eist een zware tol in buurland Jordanië. Het aantal gezinnen dat geen schoolgeld meer kan betalen, wordt steeds groter. Het tekort van de Jordaanse scholen bedroeg in 2006 twee miljoen. Een begrotingstekort dat dankzij de hulp van de Ridders van het Heilig Graf en andere sponsors elk jaar weer opgevuld kan worden.
De scholen van het latijnse patriarchaat kunnen ondersteund worden door schoolpartnerschappen of financiële steun aan individuele leerlingen. Meer informatie: pater Hanna Kildani (kildani@wanadoo.jo ) of Nader Twal (ntwal@hcef.org )
Financiële steun kan ook overgemaakt worden op het rekeningnummer van het latijnse patriarchaat: General Administration-Latin Patriarchate Schools. Jordan National Bank, rekeningnummer 5002301035500443. Swift Code: JONBJOAX. Private Banking Branch.
STREAMERS:
‘Moslims sturen hun kinderen graag naar onze school’
Het motto is ‘Vrienden in de school, vrienden in de samenleving’
Ben van de Venn